Ο κόσμος ήρθε απο νωρίς για να δοκιμάσει τις τσιγαρίδες και την νόστιμη τηγανιά.
Στήν γουρνουχαρά της Ιτέας παρευρέθηκαν και οι:
Πατήρ Γερούκης Βασίλειος, ο Αντιδήμαρχος Λωρίδας Αντώνιος, ο Δημ. Σύμβουλος Κοντοβάιος Θωμάς, η Πρόεδρος ΔΗΚΕΠΑ Φωτεινή Καραϊσκου, ο Πρόεδρος Κοινότητας Ιτέας Λύτρας Ευάγγελος, ο Επικεφαλής Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Καραλής Αχιλλέας, οι Δημ. Σύμβουλοι Σδόγγος Θεόδωρος και Βαιόπουλος Χρήστος, ο Δήμαρχος Μουζακίου και Πρόεδρος Π.Ε.Δ Κωτσός Γεώργιος, ο Διευθυντής του Ε.Σ.Υ Παλαμά Χρούμπ Ιωσήφ, ο Πρώην Δήμαρχος Φύλλου Αναστασόπουλος Αντώνιος, ο Πρόεδρος της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας Στεργιόπουλος Μανώλης, ο Πρόεδρος Αμφικτυονίας Καραγκούνηδων Φιρφιρής Απόστολος και πολλοί εκπρόσωποι συλλόγων...
Λίγα λόγια για τα έθιμα εκείνης της εποχής...
Tα έθιμα της περιόδου του Δωδεκαημέρου, των ημερών από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι και την ημέρα των Θεοφανείων κατέχουν ιδιαίτερη θέση στη λαογραφία του τόπου μας.
Οι μέρες αυτές στην περιοχή μας είχαν την ονομασία "παγανά" γιατί όπως πίστευαν αυτό το διάστημα ανέβαιναν και κυκλοφορούσαν στη γη (κυρίως τη νύχτα) τα κακά πνεύματα με τη μορφή καλικαντζάρων. Για το λόγο αυτό έλεγαν πως δεν κάνει κανείς να δουλεύει μετά τη δύση του ήλιου γιατί ότι δουλειά κι αν έκανε του τη χαλούσαν οι καλικάντζαροι. Στο πνεύμα αυτό και για να ξορκίσουν το κακό έβγαιναν στους δρόμους του χωριού τα "ρογγατζάρια" (άνδρες με προβιές και ζωσμένοι στη μέση τους κουδούνια που τα χτυπούσαν δυνατά για να διώξουν μακριά το κακό). Συνήθως τα παιδιά δεν επιτρεπόταν να είναι έξω απ’ το σπίτι μετά το σούρουπο και για να προστατεύονται απ’ τα κακά πνεύματα τους έβαζαν στις τσέπες θυμίαμα.
Το κάθε σπίτι είχε φροντίσει να προμηθευτεί ένα γουρούνι νωρίς την άνοιξη (έτσι έκαναν οι νοικοκυραίοι). Πήγαιναν στο παζάρι, διάλεγαν ένα καλό γουρουνόπουλο που θα "έβαζε" κρέας, το έριχναν στο σακί και τόφερναν καβάλα στο γομάρι.
Στο σπίτι είχαν το γουρνοκούμασο ένα φραγμένο μέρος στο πίσω μέρος του σπιτιού, συνήθως μικρό για να μην κινείται πολύ το ζώο με μια μικρή κοπανούλα για ταίστρα.
Το τάιζαν κυρίως τυρόγαλο, στο οποίο πρόσθεταν πίτυρα.
Έτσι το κρέας γινόταν νόστιμο και τρυφερό.
-Του ταΐζαμι ούλου του χρόνου, τρόγαλου κι αποφάια.
Όλα τάτρουγι. Του είχαμι στου γουρνουκούμασου, όπους το λιέγαμι, αυτό έσκουζι άμα καταλάβινι ότι ήρθ’ η ώρα για φαί. Ότι είχαμι για πέταμα απ’ τουν κήπου ούλα στου γρούνι τα ρίχναμι.
Για να παχύν’ και να μας φτιάξ πουλλά λουκάνκα κι λίπα. Έλιγαν, ούι α γιέμ, ιέχει ένα γρούνι αυτός απάν απού ικατό ουκάδις, δέκα ντινικέδια λίπα θα βγάλι!!!
Η όλη διαδικασία είχε το χαρακτήρα γιορτής γι’ αυτό και έχει επικρατήσει να λέγεται "γουρνοχαρά"!!!
Τα γουρούνια σφάζονταν συνήθως τις παραμονές των Χριστουγέννων ή και μερικές μέρες μετά (του Αγ. Στεφάνου). Η διαδικασία ήταν κοπιαστική γι’ αυτό και ο κάθε νοικοκύρης προσκαλούσε συγγενείς και γείτονες για να βοηθήσουν.
Οι άνδρες νωρίς το πρωί ετοίμαζαν το γουρούνι που ήταν για σφάξιμο.
Έπιαναν δύο τα πίσω πόδια, δύο τα μπροστινά και ο πέμπτος αφού φρόντιζε πρώτα να δέσει το στόμα του γουρουνιού με σύρμα για να μη τον δαγκώσει, έμπηγε το μαχαίρι στο λαιμό του άτυχου ζώου. Ακολουθούσε η ιεροτελεστία του θυμιατίσματος του ζώου. Η νοικοκυρά του σπιτιού έπαιρνε κάρβουνα απ’ τη φωτιά και, μαζί με θυμίαμα θυμιάτιζε το σφάγιο για να ξορκίσει το κακό και για να ευχηθούν την επόμενη χρονιά το σφαχτό τους να είναι μεγαλύτερο. Για τον ίδιο λόγο χάρασσαν το σχήμα του σταυρού στο λαιμό του ζώου. Από τον λαιμό έκοβαν τον "γκουργκουλιάνο" (κομμάτι του λαιμού) και τον έριχναν στα κάρβουνα να ψηθεί, ήταν ο πρώτος μεζές.
Στη συνέχεια τοποθετούσαν αριστερά και δεξιά του από ένα καδρόνι για να σταματάει όρθιο πάνω στη ραχοκοκαλιά. Αφαιρούσαν το κεφάλι για να το ζεματίσουν οι γυναίκες και να το καθαρίσουν από τις τρίχες.
Ακολουθούσε το γδάρσιμο, που ήθελε ειδικά μαχαίρια και προσοχή για να μην τρυπηθεί αλλά και να μην μείνει λίπος στο δέρμα.
-Ιέ ρα πιδάκι μ, το γιέμσις κουμπότρυπις του τουμάρι, ντίπ διεν προσέχς, τι γουρνουτσάρχα θα φκιάξουμι κι πως θα του πλήσουμι.
Το δέρμα το άπλωναν να στεγνώσει, το αλάτιζαν και μετά το δίπλωναν και το αποθήκευαν.
Απ’ αυτό κατασκευάζονταν τα γουρουνοτσάρουχα που φορούσαν στα πόδια τους σε πιο ήπιες καιρικές συνθήκες, όχι σε βροχές και χιόνια το χειμώνα.
Αργότερα τα πουλούσαν στους εμπόρους δερμάτων.
Ανοιγόταν η κοιλιά του ζώου για βγουν τα εντόσθια, τα οποία έπλεναν και καθάριζαν οι γυναίκες, και η "γουρνοχαρά" ξεκινούσε με την πρώτη τηγανιά.
Οι πιτσιρικάδες περίμεναν πως και πώς να πάρουν την φούσκα (ουροδόχο κύστη) που με ένα καλάμι την φούσκωναν και την έκαναν μπάλα ποδοσφαίρου.
-Άϊ κάντε σιαπέρα, ρα σιουϊάδις.
Μη πατάτι απάν στα ιαίματα, θέλντι κι να κοινουνίστι αύριου.
Το υπόλοιπο ζώο κοβόταν σε τέσσερα τεμάχια όσα και τα πόδια, για να μπορεί να κρεμαστεί στο δέντρο μέχρι να τεμαχιστεί σε μικρότερα κομμάτια. Το ψαχνό προμαγειρεύονταν και συντηρούνταν μέσα στο λίπος του γουρουνιού σε μεγάλα δοχεία ή βαρέλια για μήνες μετά. Είναι η "αλευριά" που συνήθως μετά μαγειρεύονταν με πράσα ή στο τηγάνι με αυγά.
Λίπα – Τσιγαρίδες
Παράλληλα ξεκινούσε η διαδικασία του λιωσίματος του λίπους και η παρασκευή των τσιγαρίδων (γυναικεία δουλειά). Σε χαλκοματένιο σκεύος (καζάνι) έριχναν μέσα τα κομμάτια λίπους με λίγο νερό για να μην "αρπάξουν" και ανακάτευαν με το ξύλο. Αφού το λίπος έλιωνε, το συνέλεγαν σε τενεκέδες (σαν του ελαιολάδου αλλά με μεγάλο καπάκι) ή και σε βαρέλια.
Τα εναπομείναντα κομμάτια μέσα στο καζάνι ήταν οι τσιγαρίδες.
Το λίπος φυλάσσονταν στην αποθήκη και χρησιμοποιούταν στο μαγείρεμα αντί του ελαιολάδου για όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επειδή ακριβώς το ελαιόλαδο δεν παραγόταν στην περιοχή και για το λόγο αυτό ήταν δυσεύρετο και ιδιαίτερα ακριβό οι άνθρωποι σπάνια το χρησιμοποιούσαν και το αντικαθιστούσαν με τη λεγόμενη "λίπα".
Λουκάνικα
Μέρος από το ψαχνό κρέας το ψιλόκοβαν στην τάβλα και το αναμείγνυαν με πράσα και μπαχαρικά. Τα καλοπλυμένα έντερα του ζώου γεμίζονταν με το υλικό, δένονταν σε ισομερή κομμάτια με σπάγκο και κρεμιόταν κοντά στον "μπουχαρί" (τζάκι) για να στεγνώσουν και να ωριμάσουν.
Τα Φώτα "φώτιζε" και τα λουκάνικα ο παπάς, τότε ήταν έτοιμα προς κατανάλωση.
Τα κόκκαλα του ζώου με το λίγο κρέας που έχει μείνει πάνω βράζονταν και τρώγονταν με τραχανά ή πλιγούρι. Το κεφάλι τα πόδια και η ουρά βράζονταν για να φτιαχτεί ο πατσάς που τρώγονταν σαν ζεστή σούπα αλλά και κρύος.
Με το τέλος της δουλειάς, άρχιζε το γλέντι και το τραγούδι, οι τηγανιές και τσίπουρα έδιναν κι έπαιρναν. Επί της ευκαιρίας ανοιγόταν και το βαρέλι με το ντόπιο κρασί μιας και είχαν πιάσει τα πρώτα κρύα.
Της Βιβής Μαργαρίτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής: Σχόλια ανώνυμα, σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται. Η "Ιτέα Καρδίτσας" δεν παρεμβαίνει σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσει το περιεχόμενο ενός σχολίου εφόσον πληρεί τις προϋποθέσεις. Σε καμιά περίπτωση τα σχόλια δεν αντιπροσωπεύουν την "Ιτέα Καρδίτσας". Επίσης ο διαχειριστής διατηρεί το δικαίωμα να αφαιρεί οποιοδήποτε σχόλιο θεωρεί ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες. Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε και τους όρους χρήσης.
Ο διαχειριστής