Σύντομη αναφορά στους Καραγκούνηδες

Οι Καραγκούνηδες είναι μια κοινωνική ενότητα του Ελληνικού λαού με ιδιαίτερα και ευδιάκριτα κοινωνικά και πολιτιστικά γνωρίσματα και δικές τους συνήθειες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους είναι η ενδυμασία, ιδίως των γυναικών. Ζούνε και κατοικούν στα πεδινά μέρη των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας.
Τι ακριβώς ήταν, από που προέρχονταν και γιατί ονομάστηκαν έτσι δεν έχει απολύτως εξακριβωθεί. Για το όνομα Καραγκούνηδες έχουν υποστηριχθεί διάφορες απόψεις. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τις λέξεις κάρα (=κεφαλή) και κινώ (κουνώ).
Είχαν δηλαδή την συνήθεια, ιδίως τα παλιότερα χρόνια, να χρησιμοποιούν για συνεννόηση τις κινήσεις του κεφαλιού τους αντί της ομιλίας ή να κουνούν το κεφάλι τους μιλώντας.

Οι την κάραν κινούντες (κουνούντες) ονομάστηκαν Καρα(γ)κούνηδες.
Άλλη άποψη είναι ότι η λέξη προέρχεται από τη σύνθεση δυο ξένων λέξεων:
Της Τουρκικής καρά που σημαίνει μαύρος και της σλάβικης (ίσως αλβανικής) λέξης γουν δηλαδή γούνας με αποτέλεσμα Καραγκούνηδες να είναι όσοι φορούσαν μαύρη γούνα. Η θεωρία αυτή μάλλον δεν ευσταθεί, γιατί οι κάτοικοι του κάμπου, περισσότερο από κλιματολογική άποψη, ήταν αδύνατο να φορούν μαύρες γούνες, χαρακτηριστικό που αποδίδεται περισσότερο σε όσους ασχολούνται με την κτηνοτροφία σε ορεινά μέρη με χαμηλές θερμοκρασίες.

Άλλη άποψη, επικρατέστερη αυτή, ερμηνεύει το όνομα από τις λέξεις κάρα και Γιουνάν, δηλαδή μαύροι Έλληνες. Μερικοί ερευνητές χρησιμοποιούν κυριολεκτικά τις λέξεις, γιατί τάχα οι Τούρκοι κατακτητές ονόμαζαν έτσι τους κατοίκους του κάμπου από το ηλιοκαμένο χρώμα του προσώπου.
Άλλοι πάλι αποδίδουν μεταφορική σημασία στο όνομα, εννοώντας με τη λέξη μαύρος τον δύσμοιρο, τον βασανισμένο, τον ταλαιπωρημένο δουλευτή της γης του Θεσσαλικού κάμπου.
Ο καθηγητής κοινωνιολογίας κ. Γεώργιος Καββαδίας μελέτησε τους Καραγκούνηδες και διαπίστωσε πανάρχαια την καταγωγή τους. Τα τραγούδια τους και οι χοροί τους είναι όμοιοι σχεδόν με τους άλλους Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, αλλά με ρυθμούς αργούς και σταθερούς. Από την άποψη αυτή θυμίζουν Δωριείς.

Σίγουρα οι Καραγκούνηδες αποτελούν ξεχωριστό κομμάτι μες στον Ελληνικό χώρο.
Η μοιρολατρική ηρεμία της μονότονης ζωής στον κάμπο φτάνει στις μέρες μας με τους χορούς, τα τραγούδια, τα ήθη και έθιμα των ανθρώπων που ολόκληρη τη ζωή τους πολεμούσαν με τη μαλάρια (= Ελονοσία) και τη λάσπη για λίγο καλαμπόκι κι ένα παράθυρο στον ήλιο. Τυπικό παράδειγμα αυτού του καραγκούνικου ψυχισμού αποτελεί ο χορός της σβαρνιάρας, χορός που αποτελεί πρόγονο της καραγκούνας, η μάνα της, όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται. Θεωρείται ότι είναι η παλιότερη οργανική σύνθεση απ' όλους τους χορούς της περιοχής. Ονομάζεται σβαρνιάρα, γιατί οι χορευτές της σβαρνίζουν, σέρνουν κατά κάποιον τρόπο τα πόδια τους υπογραμμίζοντας τον βαρύ χαρακτήρα αυτού του Θεσσαλικού πληθυσμού.

Του Ευάγγελου Στάθη, φιλόλογου

πηγή