Το Δημοτικό μας Τραγούδι

“Κι η κόρη απ’ τον πύργο κάτω πέταξε,
μήτε σε πέτρα πέφτει, μήτε σε κλαριά,
παρά σε Τούρκου χέρια και ξεψύχησε.”





Η μελωδική έκφραση της ψυχής των Ελλήνων

Παραλογή γραμμένη γύρω στον 10ο μ.Χ. αιώνα.
Όπως αποκαλύπτει η λαογραφική έρευνα, πέρα από τα τραγούδια που συναντούμε στον Όμηρο, υπήρχαν και στην αρχαιότητα λαϊκά δημοτικά τραγούδια εμπνευσμένα από την καθημερινή ζωή. Ορισμένα δε τραγουδιούνται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Τα χελιδονίσματα που τραγουδούσαν στην αρχαία Ελλάδα κάθε πρώτη του Μάρτη, έχουν σχεδόν το ίδιο περιεχόμενο με τα αντίστοιχα νεοελληνικά.
Άλλα στοιχεία που μαρτυρούν την αρχαία καταγωγή του δημοτικού τραγουδιού είναι οι όροι που χρησιμοποιούμε και σήμερα.
Η λέξη “τραγούδι” κι η λέξη “παραλογή”.

Η πρώτη προέρχεται από την αρχαία λέξη “τραγωδία”, που από τον 1ο μ.Χ. αιώνα είχε την σημασία του άσματος. Η δε “παραλογή” προέρχεται από την αρχαία “παρακαταλογή”, που σήμαινε μελοδραματική απαγγελία συνοδευομένη από το μουσικό όργανο κλεψίαμβος.
Επίσης ο κύριος στίχος του δημοτικού τραγουδιού ο δεκαπεντασύλλαβος, προέρχεται από το αρχαίο ιαμβικό καταληπτικό τετράμετρο.

Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται ακόμη στην δημοτική μουσική, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες :
Πνευστά:
Κλαρίνο, φλογέρα, πίπιζα, καραμούζα, γκάϊντα (το όνομα και ο τύπος, διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή).
Κρουστά:
Νταούλι, το νησιώτικο τουμπί, η ταμπουτσά της Κύπρου, και το τουμπελέκι, που είναι πήλινο κι έχει σχήμα στάμνας.
Εγχορδα:
Λαούτο, βιολί, η νησιώτικη λύρα, η ποντιακή λύρα (κεμεντζές) και το σαντούρι.

Η κάθε εποχή ανάλογα με τα τραγούδια και τους χορούς της, χρησιμοποιεί διαφορετικά μουσικά όργανα. Όλοι οι λαίκοί οργανοπαίχτες είναι αυτοδίδακτοι.
Οι μελωδίες και τα τσακίσματα, μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Τα δημοτικά τραγούδια, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, μπορούμε να τα διαιρέσουμε στις παρακάτω κατηγορίες.
Ιστορικά:
Αναφέρονται σε πολεμικά ή ιστορικής σημασίας γεγονότα.
Κλέφτικα:
Είναι τα τραγούδια που μιλάνε για την ζωή των κλεφτών και των αρματωλών της Τουρκοκρατίας, ανάγονται δε στον 18ο και αρχές 19ου αιώνος.
Παραλογές:
Τα θέματά τους είναι μυθολογικά, ερωτικά, κονωνικά.
Ερωτικά:
Υμνούν την ομορφιά, την αγάπη, τον έρωτα.
Ακριτικά:
Αναφέρονται στους θρύλους και τα κατορθώματα των ακριτών και ανάγονται στον 9ο και 10ο αιώνα.
Νανουρίσματα:
Τα συνθέτουν μανάδες κοιμίζοντας τα παιδιά τους.
Μοιρολόγια: 
Τα συνθέτουν γυναίκες μπροστά στον νεκρό. Μιλάνε για τον καημό των ζωντανών, την ζωή του κάτω κόσμου, τα προσόντα του νεκρού.
Εργατικά:
Συνοδεύουν τις διάφορες εργασίες δίνοντας ρυθμό και τραγουδούν τις χαρές και τις λύπες του καθημερινού μόχθου.
Ξενιτιάς:
Μιλάνε για τον χωρισμό, τα βάσανα της ξενιτιάς, τη νοσταλγία, τον γυρισμό.
Περιγελαστικά:
Τραγούδια δίστιχα, που σατυρίζουν ελαττώματα και κωμικές καταστάσεις.
Της τάβλας:
Είναι καθιστικά, δεν χορεύονται, έχουν θέματα ηρωϊκά με αργή μελωδία.
Θρησκευτικά (κάλαντα):
Τραγουδιούνται σε διάφορες θρησκευτικές γιορτές με ευχετικό περιεχόμενο.
Γνωμικά (λιανοτράγουδα):
Είναι διδακτικά και αποφθεγματικά.

Μέσα από το δημοτικό μας τραγούδι, προβάλλει ο Εθνικός χαρακτήρας μας.
Ο λαός μας στις δύσκολες κοινωνικές και ιστορικές στιγμές, φανερώνοντας την ακατάλυτη δημιουργική ορμή, ενός λαού προνομιούχου ψυχικά και πνευματικά, δημιουργεί μια δημοτική μουσική γλώσσα συνυφασμένη με την δημοτική μας ποίηση, που μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τους προγόνους μας, τις ρίζες μας.

Το δημοτικό τραγούδι είναι ο ακριβός Εθνικός μας θησαυρός που πρέπει να φυλάξουμε και να κληροδοτήσουμε στην νέα γενιά, γιατί έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν, τους προγόνους με τους απογόνους.