Το θαύμα της ζωής

Κάθε νέα ζωή και ένα θαύμα και τα θαύματα είναι άπειρα επί γης.
Όλα τα ζωντανά το πρώτο μέλημά τους είναι να φέρουν μια νέα ζωή και άλλη, και άλλη μέχρι που δεν θα μπορούν και θα σταματήσουν. Μόνο ο άνθρωπος, το έλλογο αυτό ον, βάζει φρένο στη ζωή και μάλιστα από τους ανθρώπους μόνο οι λεγόμενοι «πολιτισμένοι», άσχετα αν η συμπεριφορά αυτή τείνει να συρρικνώσει το έθνος των Ελλήνων και ψάχνουμε να βρούμε λύση στις λεγόμενες Ελληνοποιήσεις, ξεχνώντας ότι στερούνται ελληνικής παιδείας και δεν θα γίνουν Έλληνες.
Έλληνας γεννιέσαι δεν γίνεσαι.

Γνώρισα το θαύμα της ζωής μέσα από τη γέννηση των αρνιών.
Η προβατίνα, το απολωλός αυτό πρόβατο κατά την Ευαγγελική ρήση, όταν πλησιάζει η ώρα να γεννήσει απομακρύνεται από το κοπάδι, βγαίνει στην άκρη, διαλέγει προσεκτικά το μέρος που θα γεννήσει, ξαπλώνει, ανοίγει τα πίσω πόδια σηκώνοντας το ένα προς τα επάνω και το θαύμα συντελείται. Μια νέα ζωή έρχεται στον κόσμο. Μάλιστα οι τσοπαναραίοι γνωρίζοντας καλά αυτή την συμπεριφορά φροντίζουν το γραίκι να είναι σε στραγγερό, ευήλιο και ομαλό μέρος.

- Μήτρος: Κώστα, βλέπω τη βάκρα να διαλέγει το μέρος, ήρθε η ώρα της, να΄χεις το νου σου.
- Κώστας: Την είδα, έχει ώρα που προσπαθεί να ξεκοπεί.
- Μήτρος: Αρχίζουνε τα ξενύχτια. Καλά είναι να μηνύσουμε και στα κονάκια να ΄χουν το νου τους να΄ρθουν για να τις πάρουν το πρωί.

Συνήθως η γέννα γινότανε τις νυχτερινές ώρες και κάθε πρωί άνδρες και γυναίκες τις έπαιρναν μαζί με τα νεογέννητα και τις πήγαιναν στο λιβάδι με το παχύ και άφθονο χορτάρι. Εκεί, εκτός από την καλή βοσκή, υπήρχε και ένα καλό μαντρί, κλεισμένο από τις τρεις μεριές και σκεπασμένο, φυλασσόμενο δε από την τέταρτη πλευρά με λυσιές για να ανοίγει και να κλείνει εύκολα, ήταν οι περίφημες μάντρες ορατές από μακριά και δηλωτικές του τσελιγκάτου. Ήταν συνήθεια των Σαρακατσαναίων να κτίζουν τα σπίτια στο κτήμα τους. Φρόντιζαν να είναι κοντά στα κοπάδια τους. Η καλή αυτή συνήθεια τους διευκόλυνε στις εργασίες τους. Τα βλέπεις εκείνα τα σπίτια, είναι τα Σουφλέικα, εκείνα τα Συμσιρέικα, εκείνα τα Γκαρελέικα, εκείνα τα Καραθοδωρέικα, εκείνα τα Μπαλέικα, εκείνα τα Σουλτογιανέικα, τα Κοκκαλέικα, Μουτσιανέικα, Μουλαρέικα, Κουντογιανέικα, Κατσαρηκέικα, Κατσαρέικα, Σουρλέικα και ο κατάλογος ατέλειωτος, που λέγει ο λόγος. Αυτή η καλή συνήθεια να φκιάνουν τα σπίτια στα λιβάδια τους έκανε γνωστούς τους Σαρακατσαναίους στους Έλληνες και μπορώ να ισχυρισθώ ότι σημάδεψε την όποια ιδιαιτερότητά τους. Δυστυχώς με το ανακάτωμα που έγινε με τους γείτονές τους χωριανούς και τη μεταφορά των σπιτιών τους στα πλησιέστερα χωριά, έχασαν αυτό που τους διέκρινε και δεν θα είναι υπερβολή αν ισχυρισθώ ότι έχασαν κάτι από τη λεβεντιά τους, κάτι δηλωτικό, έχασαν την ταυτότητά τους, δυστυχώς.
Οι νεογέννητες προβατίνες απολάμβαναν ιδιαίτερες φροντίδες τόσο σε διατροφή όσο και σε φροντίδα. Ειδικά οι πρώτες μέρες ήταν καθοριστικές για την ανάπτυξη των αρνιών. Έπρεπε να πιτιάσουν , όπως έλεγαν χαρακτηριστικά οι Σαρακατσαναίοι. Ακόμη οι διπλάρες, αυτές που είχαν γεννήσει δίδυμα, είχαν δικό τους διαμέρισμα στο μαντρί, προκειμένου η προβατίνα να γνωρίσει καλύτερα τα αρνιά της. Αλλά και το όλο κοπάδι χωρίζονταν σε μικρά τμήματα για να μπορεί η προβατίνα να βρίσκει εύκολα το αρνί της. Σε ένα μεγάλο χώρο με 200 πχ προβατίνες είναι εύκολο να ανακατωθούν τα αρνάκια, οι προβατίνες να ψάχνουν βελάζοντας να τα βρουν και όχι σπάνια να τα εγκαταλείπουν από απόγνωση. Και ήταν σύνηθες ένα μεγάλο μαντρί να χωρίζεται σε πολλά μικρά διαμερίσματα μόνο και μόνο για να χωρίζονται οι γεννημένες προβατίνες ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρισκότανε. Οι διπλάρες (αυτές που έχουν δύο αρνιά) χωριστά, οι νεογέννητες σε άλλον τσάρκο, οι ανήμπορες χωριστά για να υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης διατροφής, τα πιο μεγάλα αρνιά αλλού κλπ. Δηλαδή ο χωρισμός της μάντρας σε τμήματα αυτόν το σκοπό είχε, να καλύψει όλες τις ανάγκες. Η κατάσταση αυτή, όπως είναι φυσικό για ένα μικρό παιδί που μεγάλωσε μέσα στα πρόβατα, εξήψε τη φαντασία μου και ήθελα να γνωρίσω τα πάντα. Δηλαδή τι μικρό παιδί, μαντραχαλάκος ήμουν, κόντευα να τελειώσω το δημοτικό, χώρια που δεν μου έλειπε και το μπόι. Κάπως έτσι ένα πρωινό πολύ πριν βγει ο ήλιος, νύχτα ακόμη, βρέθηκα μαζί με τους μεγάλους, άνδρες και γυναίκες, να ανηφορίζουμε προς τα γραίκια των γκαστρωμένων για να κατεβάσουμε τις νεογέννητες προβατίνες στα παχιά λιβάδια και στα σκεπασμένες μάντρες, προκειμένου οι λεχώνες προβατίνες να μεγαλώσουν τα αρνιά τους. Κάθε νέα ζωή στα πρώτα στάδια έχει ανάγκη ιδιαίτερων φροντίδων, την άφησες στην τύχη της, είναι σχεδόν βέβαιο να επιστρέψει στην αφάνεια. Αν και τα αρνάκια με τον ερχομό τους στη ζωή, πέφτοντας – σηκώνοντας ψάχνει να βρει το μαστάρι της μάνας του για να φάει το πρωτόγαλα, την κολιάστρα, κατά τη λαλιά των Σαρακατσαναίων. Και το απίστευτο είναι ότι το αρνάκι αυτό το ανήμπορο κατορθώνει και βρίσκει τη θηλή και βυζαίνει, κάτι που το στερεώνει στη ζωή. Βύζαξε , μην το φοβάσαι θα επιζήσει. Αν παρ΄ελπίδα δεν τα καταφέρει, τότε επεμβαίνει ο καλός τσοπάνος. Πιάνει το κεφαλάκι του και με επιδέξιες κινήσεις ανοίγει το στόμα του και αρμέγει μέσα λίγες σταγόνες γάλακτος ωθώντας συγχρόνως το στόμα του προς τη θηλή. Και, ώ του θαύματος, το αρνάκι αρχίζει και βυζαίνει, αλλά και με την προβατίνα να το σπρώχνει ελαφρά με το κεφάλι της προς τη ρόγα του μασταριού της! Η απόλυτη στοργή της Μάνας, το μεγαλείο της φύσης, το θαύμα της ζωής, όλα μπροστά στα μάτια σου.

Η πορεία προς τα γραίκια, όλο ανηφοριά, κράτησε περίπου μια ώρα.
Εκεί βρήκαμε τους τσοπαναραίους να έχουν συγκεντρώσει όλες τις νεογέννητες και να μεριμνούν για τις πρώτες φροντίδες προς τα αρνάκια.
Η μεταφορά θα γινότανε με τα αρνάκια στα χέρια ή στις ποδιές των γυναικών, αφού πρώτα άφηναν τις προβατίνες να αντιληφθούν ότι πρέπει να τις ακολουθήσουν και αυτό συντελούνταν με την επίδειξη του αρνιού προς τη μάνα κατά την ώρα που το αποχώριζε.
Το βράδυ εκείνο είχαν έλθει στη ζωή 47 αρνιά, από τα οποία τα 10 ήταν διπλάρια.
Δηλαδή είχαν γεννήσει 37 προβατίνες χωρίς να χαθεί κανένα νεογέννητο.

- Άντε, μη χασομεράτε, ακούγετε η φωνή του τσέλιγκα, πάρτε τα αρνιά και ξεκινήστε.
-Μια στιγμή, μπάρμπα Γιώργο, λείπει το σκυλί και κάπου πρέπει να φυλάγει καμιά προβατίνα.
-Ε! Και τι χασομεράς, τρέξε να τη βρεις.

Τι είχε συμβεί:
Μια προβατίνα γέννησε κάπως μακριά από το μαντρί, πίσω κατά το σκάπετο και το σκυλί καθότανε και τη φύλαγε! Είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο με πολλά τσοπανόσκυλα. Αποκόπηκε μια προβατίνα από το κοπάδι για να γεννήσει ή είναι ανήμπορη, το σκυλί θα κάτσει δίπλα της μέχρι που να έλθει ο τσοπάνος. Νοήμονα ζώα τα σκυλιά, έχουν και δυνατή όσφρηση και νοημοσύνη.
Σκυλιά χρησιμοποιούν οι διασώστε ς στους σεισμούς για να καταλάβουν αν υπάρχει άνθρωπος εγκλωβισμένος. Σκυλιά για τον εντοπισμό των ναρκωτικών οι αστυνομικοί. Σκυλιά οι φρουροί των συνόρων της χώρας. Σκυλιά οι φύλακες για τυχόν ανεπιθύμητους επισκέπτες. Σκυλιά οι τυφλοί για να τους προφυλάσσουν από τις κακοτοπιές. Σκυλιά οι νοικοκυρές για παρέα στο σπίτι. Βοηθός και σύντροφος το σκυλί και αξίζει την αμέριστη συμπαράστασή μας.
Κατηφορίζουμε από τα γραίκια προς τα λιβάδια με τις μάντρες. Μπροστά οι γυναίκες με τα αρνάκια στις ποδιές τους, οι οποίες ήταν δεμένες από τη μέση και από τις δύο άκρες ώστε να δημιουργείται ένας χώρος για την τοποθέτηση των αρνιών και οι άντρες να ακολουθούν μεριμνώντας να συμμαζεύουν τις δύστροπες, στο δε τέλος ακολουθούσα ασθμαίνοντας και η μανάρα προβατίνα (μανάρια λέγανε τα πρόβατα που ήταν πολύ φιλικά με τον τσοπάνο και γενικά τον άνθρωπο, που σε πλησιάζουν άφοβα και τρώνε το ψωμί από το χέρι που τους προτείνεις και σε ακολουθούν) να με ακολουθεί καταπόδας και κατά διαστήματα να με κουτουλάει ελαφρά, οπότε , μιμούμενος τους μεγάλους, τις δίδω για λίγο το αρνί της, αρχίζει να το γλείφει με λαχτάρα, προφανώς για να το «χορτάσει», το ξαναπαίρνω και συνεχίζω ακολουθώντας τους μεγάλους.
Η πορεία αυτή ήταν σύντομη και ο δρόμος κατηφορικός, χώρια που οι ζωντανές ψυχές που κουβαλούσαμε στα χέρια μας έδιδαν μια ιδιαίτερη ικανοποίηση, κάτι που ήταν ζωγραφισμένο στα πρόσωπα όλων, μικρών και μεγάλων. Ο γένος των προβάτων, κατά τη λαλιά των Σαρακατσαναίων, είναι μια ευχάριστη στιγμή, είναι η απαρχή της σοδιάς του χρόνου. Θα μπουν στο νοικοκυριό χρήματα με την πώληση των αρνιών σε δύο περίπου μήνες και θα αρχίσει να ρέει το γάλα στο σπίτι, το γάλα που στερήθηκαν από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου.
Φθάνουμε στον προορισμό μας, όπου υπό τις οδηγίες του εμπειρότερου επικεφαλής, αφήνουμε τις προβατίνες με τα αρνιά τους σε κάποια απόσταση μεταξύ τους. Ο διαχωρισμός αυτός κρίνονταν αναγκαίος για να γνωρίσει καλά η μάνα το παιδί της. Και η τακτική συνεχίζονταν για κάποιες μέρες, δηλαδή οι γέννες της κάθε μέρας έμεναν χωριστά, ώστε και τα νεογέννητα να δυναμώσουν και οι προβατίνες να δεθούν με τα αρνιά τους.
Και με τον ερχομό των νεογέννητων στα κυρίως χειμαδιά, αρχίζει μια νέα περίοδος στη ζωή των Σαρακατσαναίων. Τώρα οι φροντίδες θα επικεντρωθούν στο μεγάλωμα των αρνιών, ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα τα αρνιά να αποκτήσουν το ελάχιστο απαιτούμενο βάρος για διάθεση στην αγορά. Συνήθως το βάρος αυτό κυμαίνονται γύρω στα δέκα κιλά, άντε και λίγο μεγαλύτερα αν η ζήτηση ήταν περιορισμένη, οπότε καθυστερούσε και η διάθεση. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό, αν μπορεί να θεωρηθεί κανόνας, αποτελούσαν τα αρνιά των Γκαραγκούνηδων, τα οποία πωλούνταν σε μεγαλύτερο βάρος ή κάπου εκεί προς το Πάσχα. Τα καραγκούνικα πρόβατα υπερέχουν αισθητά έναντι των σαρακατσάνικων και τα αρνιά έφταναν σε μεγάλα βάρη. Δεν είναι υπερβολή αν ισχυρισθώ ότι έφταναν πολύ πάνω από είκοσι κιλά, ίσως και 30.
Η αξία αυτή της καραγκούνικης φυλής προβάτων να υπερέχει αισθητά έναντι των σαρακατσάνικης δεν μπορούσε να μείνει απαρατήρητη από τα έμπειρα μάτια των κατά κύριο επάγγελμα ασχολούμενων με την προβατοτροφία , των Σαρακατσαναίων και γρήγορα στράφηκαν προς τη ράτσα αυτή. Αρχικά αντικατέστησαν μέρος των κριαριών με καραγκούνικα και βλέποντας τα καλά αποτελέσματα γενίκευσαν κάπως την επιλογή αυτή. Βέβαια η συνήθεια αυτή άρχισε από τη Θεσσαλία, αλλά πιστεύω κάτι ανάλογο γινότανε και στις άλλες περιοχές της χώρας μας με άλλες φυλές προβάτων: Λημνιό, Χιότικο κλπ Ακόμη και με εισαγόμενες φυλές ( Φρισλανδίας…).
Με τον ερχομό του αρνιού στη ζωή αρχίζει και η αντίστροφη μέτρηση της ζωής των αρνιών. Ενώ το προσδόκιμο όριο ζωής στα πρόβατα υπερβαίνει τα δέκα χρόνια, τα κακόμοιρα αρνάκια θα φύγουν από τη ζωή σε δύο το πολύ τρεις μήνες, θα γίνουν βορά των ανθρώπων.
Άλλο να πουλάς σιτάρι και άλλο να οδηγείς αρνιά που μεγάλωσες από μικρά στο σφαγείο! Ήταν μια δύσκολη κατάσταση για τον προβατάρη, συγκρούονταν ο ψυχικός κόσμος με την ψυχρή λογική, έτσι πρέπει να γίνει και θα γίνει, τα αρνιά θα σφαχτούν. Έλα όμως που η καρδιά πονούσε και δεν της ήταν εύκολο να βλέπει τις προβατίνες να ωρύονται βελάζοντας και ψάχνοντας για τα αρνιά τους, και αυτή να μένει ασυγκίνητη!

Ο παραπαππούς μου, ο μπάρμπα Τσολιάς, μια ζωή στα πρόβατα, όταν έρχονταν η εποχή να σφάξουν τα αρνιά, ρωτούσε:
Μπάρμπα Τσολιάς:
-Δεν μου λες Μήτσιο, πότε θα τα σφάξετε τα αρνιά ( ποτέ δεν έλεγε θα τα σφάξουμε);
Μήτσιος:
-Δεν ξέρω, σήμερα πήγε ο τσέλιγκας να τα παζαρέψει.
Μπάρμπα Τσολιάς:
-Ξέρεις και δεν θέλεις να μου το πεις.

Και πώς να του το έλεγε!
Ο μπάρμπα Τσολιάς με το που θα μάθαινε την ακριβή ημερομηνία σφαγής, θα εξαφανίζονταν από το κοπάδι. Τα παρατούσε όλα και έφευγε τουλάχιστον μέχρι να ηρεμήσουν οι προβατίνες και να πάψουν να βελάζουν και να γυρίζουν τα μαντριά γύρω γύρω μήπως κάπου βρουν το αρνί τους! Ήταν μια κατάσταση δοκιμασίας όσο και αν φαινομενικά φαντάζει εύκολη. Και για να είμαι ειλικρινής και εμένα η κατάσταση αυτή με στεναχωρούσε και δεν ήθελα να ακούω τις προβατίνες να βελάζουν συνεχώς.

Κωνσταντίνος Γαλλής