Είναι αποδεκτό από όλους σήμερα ότι οι πνευματικές παραδόσεις είναι η μνήμη των λαών.
Ο σεβασμός προς αυτές εκφράζει τη συνείδηση της μνήμης, μιας μνήμης που έχει τη δύναμη να οραματίζεται το μέλλον.
Η επικοινωνία με το πνεύμα των προγόνων μας και η επαφή με την πολιτιστική τους δημιουργία, γίνεται σήμερα προσανατολισμός για την εθνική και ιστορική μας αυτογνωσία.
Είναι καθήκον μας να αναδείξουμε τις πολιτιστικές αξίες που έπλασαν οι πρόγονοι μας και να τονώσουμε την ιστορική μας μνήμη.
ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑΤΑ
Είναι τραγούδια απλά, απαλά, με τρυφερότατο αίσθημα και ευτυχισμένη διάθεση από τη Καραγκούνα μάνα ή γιαγιά για τα μωρά της.
Με επίκληση προς τον ύπνο ή το ιερό πρόσωπο της παναγίας (παναγίτσας) ή το χριστό εκφράζουν συνήθως την επιθυμία τους να τα δουν να μεγαλώνουν και να κατακτούν πλούτη, δόξα και να χουν καλή τύχη στη ζωή τους.
Ο ύπνος θρέφει το παιδί με τη μαγική του δύναμη και η μάνα τον καλεί να πάρει το μωρό και να το σεργιανίσει σε κήπους παραδεισένιους όπου μυρίζουν οι ανθοί , μοσκοβολούν οι κρίνοι.
Με τρυφερότητα και αγάπη έλεγαν προς τα κορίτσια τις κουβεντούλες όπως:
Χρυσό μ΄ , κούκλα μ΄, νυφούλα μ΄, κοτούλα μ΄.
Με την ίδια τρυφερότητα και αγάπη και προς τα αγόρια έλεγαν:
Πιδάκι μ΄, Αγόρι μ΄, Λεβέντη μ΄, Μανάρι μ΄.
Με αυτά τα επιφωνήματα και τις θωπευτικές εκφράσεις (χαϊδέματα, ζουλήγματα, αγκαλιές, φιλιά) της καραγκούνας μάνας προς το μωρό διακρίνεται η στοργή για την ανατροφή του παιδιού της.
Αλώνι φαρδύ και γλυκό η αγκαλιά της Καραγκούνας μάνας, όταν αγκάλιαζε και νανούριζε τα παιδιά της.
Νανουρίσματα περιοχής Παλαμά.
1) Χήνα μου άπλουσι τα φτερά να πλύνου το παιδί μου,
αιτέ μου τις φτερούγες σου ν΄απλώσου το παιδί μου.
Και συ αηδόνι μου χρυσό στην κούνια να καθίσεις,
με τη γλυκιά σου τη φωνή να μου το νανουρίσεις.
Κι όταν το δεις να κοιμηθεί ,τα μάτια του να κλείσει,
κόσια τον ύπνο φώναξε να μου το σεργιανίσει.
Έλα ύπνε πάρε το, σύρτου στα περιβόλια
και γέμισε τους κόρφους του τριαντάφυλλα και ρόδα.
Τα ρόδα θα ειν΄ της μάνας του κι τα΄ άνθη του πατέρα τ΄
και τα χρυσά τριαντάφυλλα θα είνι του νουνού του.
2) Ύπνε που παίρνεις τα μικρά ,έλα πάρε και τούτο.
Μικρό μικρό σου το΄ δωκα μεγάλο φέρε μου το.
Μεγάλο σαν ψηλό βουνό, ίσιο σαν κυπαρίσσι
κι οι κλώνοι του απλώνονται ανατολή και Δύση.
3) Νάνι νάνι το παιδί μου, νάνι νάνι το μωρό μου, Νάνι νάνι το καλό μου , ή (νάνι νάνι ω).
Έλα, ύπνο, ύπνωσε το. Παναγίτσα, φύλαξε το να τρανέψει γρήγορα να βοηθάει τη μάνα του και τον πατεράκο του. (Παλαμιώτικο)
4) Νάνι νάνι ώ, το πιδάκι μ΄ του καλό,
παναγίτσα φύλαξε το, άγγελε μου φώτισε το.
Παναγίτσα ρώτηξε, βρε μπεμπούλα-η πως κοιμάσαι μοναχή – ος,
δεν κοιμάμαι μονάχη –ος, έχω Πέτρο έχω Παύλο,
τσ ΄παναγίτσας το χεράκι τόχει μπεμπούλα –ης μαξιλάρι.
(Αρχοντούλη Σοφία)
5) Πλάγιασαν τα΄ αρνάκια μες τα χορταράκια,
πλάγιασαν τα παιδάκια μες τα κρεβατάκια.
νάνι νάνι ω, νάνι νάνι ω
(Ευθαλία Παπαθανασίου)
6) Κοιμήσ΄΄ αγγελούδι μ΄, κοιμήσου ισύ χαρά μ, κοιμήσ΄ κι παρήγγειλα, στην Πόλη τα προικιά σ΄.
( Άννα Κουσιάτζα )
7) Κοιμήσου αγγελούδι μου, παιδί μου νάνι νάνι.
Να μεγαλώσεις γρήγορα ,σαν το ψηλό πλατάνι.
Να γίνεις άντρας στο κορμί και στο μυαλό,
και να σαι πάντα μεσ΄το δρόμο τον καλό.
Κοιμήσου αγγελούδι μου, γλυκά με το τραγούδι μου.
Κοιμήσου περιστέρι μου να γίνεις σαν ατσάλι,
να γίνει κι η καρδούλα σου σαν του Χριστού μεγάλη.
Για να μην μπεις μες τη ζωή, που δεν μπορώ,
κι αν πρέπει ακόμα να σηκώσεις και σταυρό.
Κοιμήσου αγγελούδι μου γλυκά με το τραγούδι μου (δις).
8) Κάνε νανα να κοιμηθείς, λουλούδια Κιονόρδου.
Από το δίσκο νάνι γέλιο μου και φως μου, άσπρο γιασεμί του κόσμου.
(Του Θανάση Μωραΐτη Ορφανά Καρδίτσας)
9) Κάνε νανα να κοιμηθείς, κάνε νανα να κοιμηθείς και γω διπλό φιλώ σε,
των γιασεμιών την ευωδιά σε στρώνω και κοιμώ σε.
Και την αυγή χρυσό κλειδί μου φέρνουν και ξυπνώ σε.
Να κοιμάται σαν πουλάκι, να ξυπνά με τ΄ αηδονάκι.
Αν κοιμηθείς ο κυρ- βοριάς αν κοιμηθείς ο κυρ- βοριάς καράβι σου χαρίζει,
στη Σίφνο και την Αμοργό για να σε σεργιανίζει.
Στα κυματάκια του γιαλού θε να σε νανουρίζει, να κοιμάται να μερώνει, να ξυπνά να μεγαλώνει !!!!
Τραγούδα βγαλμένα από τα στήθια της καραγκούνας μάνας, δείχνουν την στοργή και την αγάπη δίπλα στη σαρμανίτσα που κοιμόταν και η ίδια με το παιδί της.
ΤΑΧΤΑΡΙΣΜΑΤΑ
Ταχταρίσματα περιοχής Παλαμά
1. Τάχτι – τάχτι-τάχτι του τάχτι του και πέστε του σεις κουρτσάκια πάρτε του , πάρτε του και σύρτε του , σύρτε του στον Μάη τα΄αμπελ ΄κι στου Μάη το περιβόλ΄να του δως η Μάης λουλούδια, κι Αύγουστος γλυκά σταφύλια.
2. Τάχτι του του Μπέη ο γιος, του τσιρίμπαση γαμπρός πιρπατάει κι χαιρετ ΄κι βρουντάν τ ΄ ασήμια του κι τα τσιγυριμίδια του.
Μπέη μου πούσαν ψες
- Στην γλυκιά την πεθερά
- Μπέη μ ΄τι σε φίλεψει
- Ψάρια , χιόλια στον ταβά, γουλιανό τηγάνιζε κάστανα καθάριζε, με τ ΄ασημομάχαιρα.
3. Το παιδί μου τ ΄άσπρο, τ΄ άσπρο,
μου το ζήτησαν στο κάστρο.
Δεν το δίνω γω στο Κάστρο, θα το δώσω στ΄ Παλαμά
Πού χει τα καλύτερα παιδία.
(Αρχοντούλη Σοφία)
4. Ποιός το μάλωσε το πλι (πουλί) και κοιμήθκε στη βροχή,
Ποιός το μάλωσε τ΄αηδόνι και κοιμήθκε στο χιον΄΄.
(Παλαμιώτικο ανέκδοτο ακούγεται για πρώτη φορά από τη συλλογή Άννας Κουσιάτζα)
Στα παραπάνω αυτοσχέδια τραγούδια διακρίνουμε προσφωνήσεις τρυφερότητας και ευχές.
Διακρίνουμε το βαθύ συναίσθημα της μάνας Καραγκούνας μαζί με στοιχεία της χρονικής στιγμής (εποχής) και ατμόσφαιρας που επικρατούσε.
Αυτό το κουβάρι της αγάπης που το έκανε τραγούδι, το τραγούδησε ωραία, ιδιαίτερα και μοναδικά προς το παιδί της!!!!
Αυτό θελήσαμε να ξετυλίξουμε, για να γνωρίσει η γενιά μας τον ισχυρό δεσμό της αγάπης και φροντίδας της μάνας Καραγκούνας προς το σπλάχνο της.
Μέσα από τους στίχους ξεπροβάλλουν η χαρά, ο καημός η επιθυμία, η τρυφερότητα και η περηφάνια των Καραγκούνηδων.
Σας ευχαριστώ
Παπαθανασίου Αθανάσιος
(Καθηγητής Φυσικής Αγωγής – Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Φύλλου Καρδίτσας)
ΚΚΕ: Εκδήλωση τιμής πραγματοποιήθηκε στην Ιτέα
.jpg)
.jpg)
.jpg)
uuuuu.jpg)
