"Κόμβος" που έλεγε και ο αείμνηστος Λογοθετίδης στην αξέχαστη Ελληνική ταινία "Ούτε γάτα ούτε ζημιά".
Η Ιτέα πρωτοπόρα πάντα έβγαλε από τα σπλάχνα της πολλούς και ξακουστούς ανθρώπους γιατρούς, αθλητές, τραγουδιστές, μουσικούς, ποδοσφαιριστές, ζωγράφους και άλλους καλλιτέχνες στα δικά τους επαγγέλματα.
Το χωριό με τους περισσότερους ενεργούς συλλόγους, σημάδι πολιτισμού, συλλογικότητας και εθελοντισμού.
Η Βασίλισσα της περιοχής...
ΙΤΕΑ
Η Ιτέα ανήκει στόν Δήμο Παλαμά, βρίσκεται στην ΒΑ πλευρά του νομού Καρδίτσας και συνορεύει με τά χωριά (Παλαμά, Πέτρινο, Συκεώνα, Αστρίτσα και Φύλλο). Η ευρύτερη περιοχή τής Ιτέας είναι πεδινή εκτός από τα δημοτικά διαμερίσματα Πέτρινου και Συκεώνας που είναι ημιορεινά.
Το κλίμα της περιοχής μπορεί να θεωρηθεί ως ηπειρωτικό με εναλλαγή υγρής και ξηρής περιόδου.
Η υγρή περίοδος εντοπίζεται από τα μέσα φθινοπώρου έως τα μέσα της άνοιξης. Ο χειμώνας είναι συνήθως βαρύς και κατά την διάρκεια του σημειώνονται πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, βροχοπτώσεις καθώς και χιονοπτώσεις. Αντίθετα το καλοκαίρι το κλίμα είναι ιδιαίτερα ξηρό και πολύ ζεστό, όπου και καταγράφονται οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες.
Στην περιοχή του δήμου παρατηρείται παγετός τους χειμερινούς μήνες ή νωρίς την 'Ανοιξη.
Οι χαλαζοπτώσεις αποτελούν συχνό φαινόμενο στην περιοχή κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.
Το γεωλογικό υπόβαθρο του δήμου παρουσιάζει έντονο τεκτονισμό. Από τους σεισμολογικούς χάρτες της Ελλάδος προκύπτει ότι στην περιοχή υπάρχουν επίκεντρα, τα οποία έχουν δημιουργήσει επιφανειακούς σεισμούς.
Το έδαφος της περιοχής στο σύνολο του είναι επίπεδο με ελαφρές κλίσεις. Τα εδάφη θεωρούνται ελαφρά όξινα έως ισχυρά αλκαλικά και επίσης θεωρούνται κατάλληλα για πολλές καλλιέργειες με άρδευση κατά την ξηρή περίοδο. Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής χαρακτηρίζεται ως πλούσιο. Την περιοχή διασχίζουν τα ποτάμια Ενιπέας και Φαρσαλίτης που καταλήγουν στον Πηνειό ποταμό.
Ο πληθυσμός σιγά-σιγά , όπως συμβαίνει στην περιοχή, αλλά και στη χώρα γενικότερα, μετανάστευσε στις πόλεις και στο εξωτερικό. Ο εμφύλιος πόλεμος και τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια ανάγκασαν τους κατοίκους να αφήσουν το χωριό και να αναζητήσουν την τύχη τους αλλού : στο εξωτερικό, κυρίως στη Γερμανία, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Λάρισα. Ελάχιστοι συνταξιούχοι επέστρεψαν και μένουν μόνιμα στο χωριό.
Κοινωνική Υποδομή
Στο δήμο Παλαμά έχουν καταγραφτεί αρχαιολογικά βυζαντινά - μεταβυζαντινά και νεώτερα μνημεία. Αναλυτικότερα στο δημοτικό διαμέρισμα Συκεώνας, στην θέση (Μαγούλα στο Ζευγαρολίβαδο) ανακαλύφτηκε προϊστορικός οικισμός, ένα αρχαιολογικό μνημείο του οποίου η ανάδειξη κρίθηκε σκόπιμη και εντάχθηκε στο ΠΕΠ Θεσσαλίας 1996-99. Επίσης υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα σε θέσεις που απλώς έχουν εντοπιστεί και συμπεριληφθεί στους χάρτες των αρμοδίων υπηρεσιών χωρίς να έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικών εργασιών. Αυτά είναι στην Ιτέα, στη θέση "Κάστρο" λείψανα αρχαίου οικισμού, στη θέση "Μαγούλα" κοντά στο Κάστρο προϊστορικός οικισμός, στη θέση Ηλίας (κοντά στη πηγή) λείψανα ιερού του Απόλλωνα, στη Λεύκη στη θέση "Μαγούλα Α." του χωριού προϊστορικός οικισμός, στα Ορφανά στη θέση "Μαγούλα Αμπέλια" προϊστορικός οικισμός, στη θέση "Μαγούλα" ΒΑ. του χωριού αρχαίος τύμβος, στο Πέτρινο κοντά στο χωριό λείψανα αρχαίας πόλης (αρχαίο Φάκιον), στη Συκεώνα στη θέση "ΒΑ του χωριού" αρχαίος τύμβος, η ανασκαφή του οποίου ολοκληρώθηκε και επίσης υπάρχει ρωμαϊκό κτίριο με ψηφιδωτά δάπεδα.
Τα καταγραφόμενα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία στην περιοχή του δήμου Παλαμά είναι στην Αστρίτσα ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ένα από τα πολλά μνημεία του 19αιώνα, στον πεδινό χώρο του νομού, στη Λεύκη ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, μια τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο φωταγωγό, που εσωτερικά κοσμείται με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες του 18ου αιώνα, το τέμπλο χρονολογείται στο 1759, στην Ιτέα εκκλησία χτισμένη το 1800 μ.χ. με αγιογραφίες, τέμπλο και πηγάδι στο εσωτερικό της, στα Ορφανά η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου χτισμένη το 1810 μ.χ. η οποία όμως έχει γκρεμισμένη τη στέγη της, στο Πέτρινο η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου χτισμένη το 16ο αιώνα και στη Συκεώνα η εκκλησία της Θεοτόκου χτισμένη το 1836 μ.χ. με αγιογραφίες.
Τέλος τα καταγραφόμενα νεώτερα μνημεία του δήμου είναι στην Ιτέα η τοξωτή γέφυρα, στην Αστρίτσα το κονάκι Κοέν, που αποτελεί ιδιοκτησία του ιδιώτη Α. Καραγιώτα, στο Πέτρινο ένα τούρκικο κονάκι στο κέντρο του χωριού καθώς και το σπήλαιο Δρακότρυπας στο λόφο Γκόρμπα.
Ονομασία
Επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν Κουτσαρί που προήλθε από τη λέξη Γκουτζαλάρι, τούρκικη λέξη, που θα πει μεγάλο χωριό, δεδομένου ότι κατοικούνταν και από πολλούς Τούρκους Κονιάρηδες οι οποίοι πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 ή και πρωτύτερα 1850-1870 το εγκατέλειψαν.
Από τη λέξη Γκουτζαλάρι έφυγε η συλλαβή λα και έμεινε το Γκουτζαρί, επειδή για τους Έλληνες έπρεπε να προφέρεται πιο εύκολα, σύμφωνα με τον κανόνα της προφοράς και με τα μέτρα του τοπικού ελληνικού λεξιλογίου.
Η λέξη Γκουτζιαρί με την πάροδο του χρόνου αλλοιώθηκε και προσαρμόστηκε σύμφωνα με την ελληνική γραμματολογία, αφού αφαιρέθηκε από τις συλλαβές Γκου το Γ και έμεινε το Κ, και από τη συλλαβή Τζα το ζ και στη θέση του προστέθηκε το σ, οπότε έγινε η λέξη Κουτσαρί στην οποία μπήκε στα ενδιάμεσα χάριν ευκολίας το γιώτα (ι) για να πάρει την τελική μορφή Κουτσιαρί .
Η ονομασία Κουτσιαρί ελληνοποιημένη πλέον και προσαρμοσμένη στη γλώσσα μας παρέμεινε μέχρι τελευταία, οπότε άλλαξε σε Ιτέα (βεβιασμένα και χωρίς περίσκεψη).Η μετονομασία του χωριού σε Ιτέα έγινε από τις πολλές λεύκες που υπήρχαν στον ποταμό Ενιππέα. Ο Άγγλος περιηγητής Ληκ , όταν πέρασε το Δεκέμβρη του 1809 από τον Πέτρινο, βαδίζοντας προς το Μουσαλάρ-Τεκελή, έβλεπε δεξιά του το Γκουτζαλάρι με τους πολλούς Τούρκικους μιναρέδες, γιατί διέμεναν πολλοί Κονιάρηδες .
Η ζωή της κωμόπολης αυτής φαίνεται ότι ξεπερνάει τα 500 χρόνια ίσως και περισσότερα. Πάντως από την οριστική κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους το 1420, φαίνεται ότι εκεί εγκαταστάθηκε ο μεγαλύτερος Τούρκος αγάς, όπως αποδεικνύει και ο τεχνητός γήλοφος (μαγούλα) που βρίσκεται στο κέντρο της κωμόπολης που δεσπόζει, γι’αυτό και εκεί ψηλά ήταν χτισμένο το κονάκι .
Πάντως το ότι η ζωή της κωμόπολης αυτής είναι αιώνων ενισχύεται και από το βιβλίο «Η Πρόθεση των Αφιερωτών» από αρκετά άτομα - Γκουτζαριώται - (από το Γκουτζαλάρι- Κουτσιαρί) που ταξίδεψαν, προσκύνησαν και αφιέρωσαν τα υπάρχοντά τους, από βαθιά πίστη στο Θεό μας κι έτσι άρχισε η εγγραφή όλων των Αφιερωτών το 1530-1570 στο Μοναστήρι «Άγιος Βησσαρίωνας» Δούσικο Τρικάλων. Το Βιβλίο αυτό εφθάρη και ξαναγράφηκε το 1668 από το μοναχό Χατζή Γεράσιμο από το Μακρυχώρι Καρδίτσας, κατά τον Κ. Σπανό.
Η Ιτέα ως κέντρο του τ. Δήμου Φύλλου παλιότερα επηρέαζε τα γύρω χωριά πολιτιστικά και οι κάτοικοι ήταν πολυτάξιδοι και πραματευτάδες γυρίζοντας με τα κάρα τους όλο τον κάμπο της Θεσσαλίας μεταφέροντας στις εστίες τους χρήμα και πνεύμα.
Εκκλησίες :
- Ο Άγιος Αθανάσιος, που είναι και πολιούχος του χωριού, χτίστηκε το 1856. Πανηγυρίζει στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου.
- Ο ναός των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ θεμελιώθηκε στις 14 Μαρτίου 1990 επί Μητροπολίτου Κλεόπα και επί Ιερέα Βασιλείου Γερούκη. Εγκαινιάστηκε στις 30-5-2003 υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ.κ Θεοκλήτου, εφημερεύοντος πατρός Βασιλείου Γερούκη αρχιερατικού επιτρόπου Δήμου Φύλλου και επιτροπευόντων Αρχοντή Αστ.Αντωνίου και Κοντοβάιου Λέανδρου. Πανηγυρίζει στις 8 Νοεμβρίου.
- Στο συνοικισμό Ηλιά υπάρχει ο Ι.Ν του Προφήτη Ηλία , ο οποίος χρονολογείται από το 1858, έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο, παλαιές εικόνες, σκεύη και πηγάδι στο εσωτερικό της.
Παράλληλα έχουν εντοπιστεί αρχαία λείψανα πλησίον πηγής στον οικισμό Ηλιά Ιτέας (Ιερόν Απόλλωνος).Σύμφωνα με την ΥΑ 1154/4-3-1964 ΦΕΚ 91/Β/19-3-1964 ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος χαρακτηρίστηκε προστατευόμενος .
Σχολείο Ιτέας
Λειτούργησε επί τουρκοκρατίας σε αίθουσα του ιερού ναού του Αγίου Αθανασίου και φοιτούσαν σ’ αυτό μόνον αγόρια, που διδασκόταν ανάγνωση, γραφή και βυζαντινή μουσική. Το 1903 έγινε και σχολείο θηλέων. Το 1907 άρχισε η ανέγερση του νέου διδακτηρίου. Μετά τους σεισμούς του 1954 έγιναν εργασίες επισκευής του και το 1956 έγινε η επέκτασή του και αποτέλεσε παλιό και νέο σχολείο σχήμα ταφ (Τα). Το 1970 όλες οι αίθουσες έχουν ρεύμα. Σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του δίδαξαν δάσκαλοι που καταγόταν από το χωριό ή όχι όπως: Κ. Σδόγγος, Α. Παπακωνσταντίνου, Κ. Παπαευθυμίου, Δ. Νοτόπουλος, Β. Καραΐσκος, Χ. Κωστούλα κ.α. Σήμερα στην Ιτέα λειτουργούν ένα (1) Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις , 1 Δημοτικό σχολείο και 1 Νηπιαγωγείο.
Στον εθνικό τομέα
Εχει να παρουσιάσει 5 αγωνιστές κατά της Τουρκοκρατίας : Toν Αθανάσιο Αναστασόπουλο 1840 - 1910, τον Βασίλειο Ανδρεάδη 1850 - 1915, Τον Ευάγ. Χριστοδούλου 1845 - 1908, Δημ. Νοτόπουλο 1835 - 1940 και Χρ. Μακρή 1835 - 1940. Όλοι οι παραπάνω αγωνιστές πολέμησαν στη μάχη Ματαράγκας - Πύργου το 1878 και είναι ιστορικά πρόσωπα που τιμούν το χωριό και τον τόπο μας .Η Ιτέα έχει ακόμη να επιδείξει ένα δραστήριο και φωτεινό άνθρωπο τον παπα - Δημήτρη Νοτόπουλο. Η πολύπλευρη μόρφωση και η αξιόλογη μεθοδολογία του όχι μόνο εντυπωσίαζε, αλλά και έπειθε τον κάθε συνομιλητή του. Και δεν ήταν μόνο ένας ευσεβής και σοβαρός λειτουργός του Υψίστου, αλλά και στο πρόσωπό του συγκεντρωνόταν όλη η ανθρώπινη αρχοντιά. Επίσης ήταν και δάσκαλος με σπάνια μόρφωση. Ήταν ένας πραγματικός ευπατρίδης, που ξεχώριζε μέσα στον Καρδιτσιώτικο χώρο.
Ο Δημήτριος Θανόπουλος εξ Ιτέας, ήτο αγωνιστής της επανάστασης του 1878 και ο γιός του Αλκιβιάδης Θανόπουλος με την ιδιότητά του ως Γερουσιαστής και Γ.Γ του Υπουργείου Γεωργίας βοήθησε στην κατάργηση των τσιφλικίων.
Ο Αθανάσιος Δ. Θανόπουλος εξ Ιτέας ήτο γιατρός και Δήμαρχος Φύλλου.
Ο Επαμεινώνδας Δ. Θανόπουλος εξ Ιτέας, ήτο Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και Φαρμακοποιός στο χωριό.
Ο Αθανάσιος Ε. Θανόπουλος, ήτο αξιωματικός και έπεσε ηρωϊκά σε μάχη κατά των Γερμανών (1944) στη Λευκωθέα Ιωαννίνων τιμηθείς με Χρυσό Αριστείο Ανδρείας.
Ο Δημήτριος Δ. Θανόπουλος εξ Ιτέας, ήτο αγωνιστής της Εθνικής αντίστασης και διετέλεσε πολλές φορές Βουλευτής, υπουργός Γεωργίας και Αντιπρόεδρος της Βουλής.
Ο Λέανδρος Ε. Θανόπουλος (Λούλης) εξ Ιτέας, ήτο ο βασικός ιδρυτής της ομάδας ποδοσφαίρου του χωριού μας "Ενιππεύς" και έγραψε τον ανεπίσημο ύμνο της ομάδος:
"...Μέσα στού κάμπου την καρδιά,
το κουτσιαρί το ωραίο,
δρά μια ομάδα θρυλική ο Ενιππεύς
τι όνομα σπουδαίο...κ.τ.λ"
Στον τομέα του αθλητισμού
έχει να παρουσιάσει έναν ικανό παλαιστή, τον Κώστα Χριστάκο 1880 - 1935 που πήγαινε στα γύρω χωριά και πάλευε κατανικώντας τους αντιπάλους του. Αλλά στο πανηγύρι του χωριού Βλοχός αρκετοί αντίπαλοί του νικημένοι συνεννοήθηκαν και τον χτύπησαν άσχημα με τις αγκλίτσες, κυρίως Κουρτικιανοί. Τον Σπαρταθλητή μεγάλων αποστάσεων Σπύρο Ε. Σπυρόπουλο που έκανε την διαδρομή Αθήνα - Σπάρτη - Αθήνα με τα πόδια.
Στον πολιτιστικό τομέα η Ιτέα έχει να αναδείξει εξαίρετους τραγουδιστές όπως ο Δημ. Ζιάκας 1870 - 1945, ο Ξάνθης Χριστοδούλου 1860 - 1930, που άφησαν εποχή πηγαίνοντας στα πανηγύρια διάφορων χωριών. Επίσης από την Ιτέα κατάγεται και ο γνωστός σε όλους μας Κώστας Καφάσης.
Η Ιτέα τίμησε τούς Ηρωες του '21...
Η πλατεία και το κέντρο του χωριού κατακλύστηκε από κατοίκους της Ιτέας, που βγήκαν για να χειροκροτήσουν τα παιδιά τους, που τίμησαν τους ήρωες του 1821.
